Ochrona zabytków

Zgodnie z art. 22 z ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami obowiązek prowadzenia Gminnej Ewidencji Zabytków Nieruchomych spoczywa na wójcie gminy, burmistrzu, prezydencie miasta.

Ewidencją zostają objęte zespoły o istotnych, lokalnych walorach historycznych, kulturowych i krajobrazowych.

Gmina Ozimek posiada Ewidencję, która zgodnie z wymogami jest zbiorem kart adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy, objętych równocześnie wojewódzką ewidencją zabytków. Na terenie gminy Ewidencją objęto 540 obiekty zabytkowe. Gminna Ewidencja nie jest dokumentem zamkniętym, winna być uzupełniana i weryfikowana. Jej zmiany nie powodują nieważności ustaleń studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz gminnego programu opieki nad zabytkami.

Pomimo, że ewidencja jest jawna, bardzo często właściciele nieruchomości nie wiedzą, że ich nieruchomość jest wpisana do Gminnej Ewidencji Zabytków. Właściciele nieruchomości nie będących zabytkami, ale wpisanych do Gminnej Ewidencji Zabytków mogą na niej przeprowadzać prace budowlane tylko po uzgodnieniu ich z konserwatorem zabytków. Osoby planujące nabycie nieruchomości figurującej w ewidencji powinny wystąpić o warunki zabudowy, aby sprawdzić stanowisko konserwatora wobec planowanych prac.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Kultury z 26 maja 2011 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków „ewidencja zabytków jest podstawą do sporządzania programów opieki nad zabytkami przez województwa, powiaty i gminy”. Gminny program opieki nad zabytkami podlega uchwaleniu przez radę gminy, po uzyskaniu opinii Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Program ten jest ogłaszany w Dzienniku Urzędowym Województwa Opolskiego. Gminne ewidencje zabytków oraz programy opieki nad zabytkami stały się instrumentem prawnej ochrony obiektów
i obszarów zabytkowych.

Gminny Program Opieki nad Zbytkami : UCHWAŁA NR XLI/369/21 RADY MIEJSKIEJ W OZIMKU z dnia 22 grudnia 2021 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami na lata 2021 – 2024

Andrzej Brzezina




Gdy Fryderyk II po dwóch wojnach śląskich objął Śląsk, dążył przede wszystkim do tego, aby w każdej dziedzinie poprawić stan nowo otrzymanej prowincji. Był również świadomy, że trzecia decydująca walka o utrwalenie swego panowania na Śląsku jest nieunikniona. Dlatego też zajęte twierdze śląskie należało uczynić zdatnymi do wypełniania zadań obronnych i zwiększyć produkcję amunicji. Główną przyczyną założenia licznych zakładów metalowych była ich niedostateczna ilość na świeżo zdobytych terenach. W ziemi, w nieprzebytych lasach nad Małą Panwią ukryte były pełnowartościowe rudy. Wykupiono więc położony między Krasiejowem a Schodnią młyn Ozimka i założono tam zakład hutniczy. Tam, w okolicy porośniętej gęstymi lasami, otoczonej mokradłami i bagnami, słabo zaludnionej, powstała pierwsza huta żelaza na Górnym Śląsku. Od nazwy rzeki nazwano ją Malapane. Budowę rozpoczęto w 1753 r., a już w rok później uruchomiono hutę. Wielkim nakładem finansowym sprowadzono wykwalifikowanych robotników - protestantów - wraz z rodzinami z Brandenburgii, Saksonii i Harzu. Urzędnicy i robotnicy przybyli do huty, musieli w pierwszych latach jej istnienia rezygnować z zaspokajania swoich religijnych potrzeb lub szukać możliwości ich zaspokojenia w oddali. Wraz ze zwiększaniem się ludności protestanckiej, potrzeba wybudowania kościoła ewangelickiego stawała się coraz pilniejsza. Władze państwowe, wydaje się, że na życzenie gminy, musiały sprostać temu zapotrzebowaniu. Przydzieliły więc w 1768 r. w osobie kaznodziei Johanna Christiana Richtera istniejącej gminie (wspólnocie) hutniczej pierwszego duszpasterza, który objął swój urząd 7 sierpnia tego roku. Tak w 1768 r. stał się Ozimek samodzielną parafią. Pastor zobowiązał się równocześnie do nauczania młodzieży. Parafia była bardzo rozległa, obejmowała nie tylko wspólnotę hutniczą Malapane i okoliczne wsie ale również takie miasta jak Dobrodzień i Strzelce Opolskie. Wraz z upływem lat, gdy w okolicy zaczęły powstawać nowe parafie, macierzysta w Ozimku stawała się mniejsza. Przed wojną obejmowała następujące miejscowości: Ozimek wraz z Jedlicami, Schodnia, Antoninek, Szczedrzyk, Dylaki, Kadłub Turawski, Biestrzynnik, Daniec, Krasiejów (wieś i leśnictwo). Dębską Kuźnię (wieś i majątek), Lasy, Krzyżowa Dolina, Niwki, Paliwoda, Spórok oraz filię w Mnichowie, gdzie każdego miesiąca odbywały się nabożeństwa i zajęcia w szkole.

Przez pierwsze pięćdziesiąt lat istnienia parafia nie posiadała kościoła. Nabożeństwa odbywały się w tzw. "zameczku", gdzie na piętrze urządzono salę modlitwy wyposażoną w ołtarz i ambonę a od 1781 r. także w organy. Przez półwiecze służyło to pomieszczenie wiernym zarówno, w dni powszednie jak i świąteczne. Wciąż wzrastająca liczba wiernych coraz postępująca ruina zameczku powodowały konieczność budowy kościoła oraz budynku szkolnego. Niezbędną do tego parcelę uzyskano poprzez zamianę gruntów między karczmarzem Krigarem a Hutą. Autorem projektu kościoła był Karl Friedrich Schinkel. 24 czerwca w dniu św. Jana położono kamień węgielny pod budowę nowego domu Bożego. Po zakończeniu budowy 8 kwietnia 1821 r. kościół został poświęcony i otrzymał imię św. Jana. Niestety ów dom boży nie posiadał wieży. W bezpośrednim sąsiedztwie znajdowała się wprawdzie drewniana dzwonnica z dwoma żeliwnymi dzwonami, które w 1855 zastąpiono metalowymi. Było to możliwe dzięki dobrowolnym składkom wiernych. Ponieważ drewniana dzwonnica była w nienajlepszym stanie i niezbyt nadawała się dla nowych dzwonów, w gminie zrodził się pomysł, aby do kościoła dobudować kamienną wieżę, z której dźwięki dzwonów będą lepiej słyszalne. Niestety nie uzyskano pozwolenia. Dopiero w 1858 r. udało się parafii osiągnąć cel, gdy ówczesny minister handlu í rzemiosła von Hendt będąc w hucie odwiedził także kościół i na ustną prośbę wyrażoną przez dyrektora huty przyrzekł swe poparcie w staraniach o zezwolenie i środki finansowe na budowę wieży kościelnej. Inspektor Munscheid wykonał plan wieży stojącej przed frontem kościoła, a połączonej z nim niewielką salką. Plan ten został zatwierdzony i na jego wykonanie przyznano 5370 marek. Wnet rozpoczęto budowę. Kamień węgielny pod wieżę położono 19 września 1859 r., a w 1860 r. odbyło się uroczyste poświęcenie wieży, wzniesionej na chwałę Bożą jako trwały pomnik wiary ewangelickiej na tej ziemi.

Galeria
 do góry